به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، چند سالی می‌شود که شهر پر از گدایانی است که یا براساس احتیاج یا به فرمان کسی در خیابان‌ها به دنبال روزی هستند و نه تابلو‌های تبلیغاتی هشدار‌دهنده که شهر را پوشانده می‌تواند آنها را سامان دهد و نه پول‌های مردمی که به قصد خیرخواهی به آنها کمک می‌کنند و هر روز نیز به آمار این افراد افزوده می‌شود. تب‌سنجی دقیق متکدیان موجود در شهر تهران، حالا موجب شده تا پایتخت، قلب تپنده تکدی‌گری کشور باشد؛ زن، نوزاد خواب‌آلود را از دامنش بیرون می‌کشد و دوباره پرت می‌کند در آغوشش. فریاد می‌زند از جایی که مختص اوست بیرون برود. دوباره چنگ می‌زد که کودک را بگیرد. زن دوم بی‌توجه به فریادها و کودکی که در دامنش بالا و پایین می‌شود، چسبیده است کف خیابان. لگدهای بی‌امان زن دوم به زن و کودک بیش از آن که دل او را به درد آورد دل رهگذران را می‌لرزاند و به هواخواهی کودک وارد دعوای دو زن گدا می‌شوند؛ آری اینها صحنه‌ای کوچک از خیابان‌های تهران است. گشت و‌گذار در این شهر، نکات جالب دیگری را هم افشا می‌کند.
رونق متکدیان پاکستانی و هندی!
افرادی که برخی از آنان زنان همراه با کودک بوده و برخی دیگر هم مردان رنجور سیاه‌پوست را تشکیل می‌دهد که در بیشتر معابر عمومی شهر ازجمله چهارراه‌ها و در مسیر تردد خودرو‌ها، میادین اصلی شهر، روبه‌روی مراکز خرید و پاساژ‌ها، ورودی پارک‌ها و مکان‌های تفریحی و... قرار گرفته و از رهگذران طلب کمک می‌کنند.
یکی از کسبه شهر با تایید افزایش متکدیان خارجی به «فرهیختگان» می‌گوید: «این افراد از پاکستان و برخی کشورهای دیگر به اینجا می‌آیند و متاسفانه چهره شهر را زشت کرده‌اند. گردشگران خارجی هم که به اینجا می‌آیند، می‌پرسند که آیا اینها ایرانی هستند؟ ما هم می‌گوییم باور کنید اینها پاکستانی و هندی هستند.»
یکی دیگر از کسبه به نام «احمد» در تایید سخنان همسایه خود می‌گوید: «نمی‌دانیم چطور این متکدیان، اینجا را پیدا کرده‌اند و از مرز مستقیم به تهران می‌آیند. به خاطر رفتار و وضع ظاهری‌شان، نام ایرانی‌ها را هم خراب کرده‌اند و در محیطی که خارجی‌ها و توریست‌های فراوانی می‌آیند، منظره بدی را ایجاد کرده‌اند.»
وی در تشریح دلایل این موضوع می‌گوید: «یکی از دلایل مهم، رأفتی است که بین ما ایرانی‌ها موجود است. ما احساساتی هستیم و به خاطر اعتقاداتی که داریم و احساس می‌کنیم با این کمک، علاوه‌بر یاری دادن به یک ضعیف، اقدام درست اجتماعی انجام داده‌ایم البته مسائل اقتصادی و مشاهده مشکلات در برخی اقشار جامعه هم در کمک مردم موثر است.»
اما انگار داستان تکدی‌گری در معابر شهر تهران سال‌هاست که در نظر مردم و مسئولان امری طبیعی شده است، گویا همگان حضور کودکان و زنانی با لباس مندرس را برای درآمدزایی بر سر کوچه پذیرفته‌اند و از یادشان رفته که براساس قانون، تکدی‌گری جرم است!
متولی برخورد کیست؟
در گفت‌وگو با اهالی و کسبه آنچه بیش از هر چیز دیگر، آنها را رنج می‌دهد، نبود متولی برخورد با این متکدیان است. عده‌ای نیروی انتظامی را مسئول می‌دانند و برخی دیگر شهرداری و بهزیستی و دولت را. هر چه هست، همه‌شان معتقدند که درآمد این متکدیان خارجی از برخی کسبه هم بیشتر است. ضمن اینکه حضور متکدیان در شهر چهره جامعه را زشت می‌کند و وجود این افراد در اجتماع آسیب‌های فراوانی را متوجه جامعه می‌سازد چراکه حضور این افراد به صورت یک آموزش غیرمستقیم می‌تواند عده‌ای دیگر را به گدایی سوق دهد.
در این میان مسئولان تاکنون جلسات متعددی در این خصوص برگزار کرده‌اند، صحبت‌ها و بحث‌های زیادی شده است اما خروجی این جلسات باید چیزی باشد که در اجتماع دیده می‌شده و نشده است.
با این حال برای رفع مشکل تکدی‌گری در این شهر و دیگر شهرها، راه‌های متعددی وجود دارد که بی‌شک در وهله اول از بین بردن ریشه‌های اجتماعی این آسیب مهلک و مخرب می‌تواند کارساز باشد. فاطمه دانشور، عضو سابق شورای شهر تهران در این باره می‌گوید: «صحبت‌های زیادی در این زمینه صورت گرفته و مصوبه‌های خوبی هم در کاهش آسیب‌های اجتماعی تصویب شده است اما زیرساخت‌های لازم برای ساماندهی این افراد وجود ندارد.»
وی با بیان اینکه کودکانی که جمع‌آوری می‌کنند، کجا می‌خواهند ببرند، خاطرنشان کرد: «فقط جمع‌آوری راه‌حل کار نیست؛ سال‌هاست که در این زمینه فعالیت‌هایی صورت گرفته اما متکدیان از سطح شهر جمع نشده‌اند.» به گفته این عضو سابق شورای شهر تهران پشت‌سر برخی از این متکدیان باندهایی وجود دارد و تعداد این باند‌ها کم است.
دانشور تاکید کرد: «بخشی از این متکدیان خارجی که در خیابان‌های شهر دیده می‌شوند، پسرهای دخترنما هستند و حضور متکدیان پاکستانی در شهر نشان‌دهنده ضعف اداره اتباع است که باید مدیریت بیشتری در این زمینه اعمال شود تا این افراد به راحتی وارد نشوند.
وی در ادامه گفت: «البته تا زمانی که این افراد در کشور ما هستند، باید از یکسری حداقل‌های اجتماعی برخوردار باشند.»
این عضو سابق شورای شهر تهران در پاسخ به این سوال که تاکنون چه اقداماتی در این خصوص انجام شده است، خاطرنشان کرد: «مصوبه‌های خوبی در راستای کاهش آسیب‌های اجتماعی تصویب شده است اما سهم چندانی برای کاهش آسیب‌ها در برنامه‌های خرد و کلان کشور در نظر گرفته نمی‌شود و کار ریشه‌ای و عمیقی در این خصوص صورت نگرفته است.»
دانشور اظهار داشت: «به دلیل آنکه سیاست‌های اجتماعی در مجمع تشخیص مصلحت نظام مورد بررسی و تصویب قرار می‌گیرد اما نگاه اجتماعی به این موضوعات نمی‌شود و می‌توان از ظرفیت‌های سازمان‌های مردم نهاد در این زمینه بهره‌برد هرچند آنها هم نمی‌توانند مشکلات را به‌طور کامل حل کنند.»
اخراج متکدیان خارجی از کشور
امان‌ا... قرایی‌مقدم جامعه‌شناس در گفت‌وگو با «فرهیختگان» می‌گوید: «اولین تاثیری که این افراد در جامعه خواهند گذاشت این است که توریست‌هایی که به کشور ما می‌آیند با دیدن این افراد در جامعه برداشت اشتباه از جامعه، کشور و سیاست‌های آن می‌کنند.»
وی در ادامه گفت: «افراد و به‌ویژه کودکانی که همراه با این متکدیان در سطح شهر می‌بینید باعث می‌شود که تاثیراتی در اعصاب و روان‌تان داشته باشد و به مراتب آسیب‌هایی بر روح و روان شما وارد کند.»
این جامعه‌شناس درخصوص افزایش تکدی‌گری در تهران با بیان اینکه نظارتی بر مساله تکدی‌گری صورت نمی‌گیرد، گفت: «پیش‌تر از این برای متکدیان هر شهری مکان و جایگاهی تحت عنوان نواخانه راه‌اندازی شده بود که این افراد با همسر و فرزندان خود در آنجا نگهداری می‌شدند. این نواخانه‌ها که دارای 20 تا 30 اتاق بودند همه متکدیان در آنجا قرار می‌گرفتند و همچنین جهت تحصیل فرزندان معلمانی برای آنها اعزام می‌شد و هفته‌ای هم دو بار پزشک آنها را ویزیت می‌کرد و توسط شهرداری و فرمانداری هم تغذیه می‌شدند.»
قرایی‌مقدم با بیان اینکه متکدیان سطح شهر هم داخلی و هم خارجی هستند، تصریح کرد: «برخی از اینها از کشورهایی مانند پاکستان، افغانستان و بنگلادش وارد کشور شده‌اند. آنها وقتی می‌بینند مردم ما به دلیل ارزش‌های فرهنگی و باورهای دینی‌شان به آنها کمک می‌کنند، به کار خود ادامه می‌دهند.»
این استاد دانشگاه افزود: «برای حل این معضل در جامعه ابتدا باید مرزها به روی متکدیان خارجی بسته شود، آنهایی که در سطح شهر پراکنده هستند جمع‌آوری و غربالگری شوند و افرادی هم که ایرانی هستند به شهرهای خود بازگردانده شوند و در آنجا مکانی برای نگهداری آنها دایر شود، اتباع بیگانه را هم اخراج کنند و به کشورهای خودشان بفرستند.»
وی با بیان اینکه تکدی‌گری آسیب‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، روحی و روانی دارد، گفت: «طبق مکتب اصالت وجود، وقتی شما غم کسی را می‌بینید آن را احساس می‌کنید بدون آنکه با شادی خودتان اشتباه کنید، وقتی او را حس می‌کنید نمی‌توانید بدون توجه از کنار او بگذرید چراکه شما انسان هستید و اصولا انسان درد دیگران را احساس می‌کند که بر همین اساس یک متکدی صدمه روحی و روانی به مردم جامعه می‌زند.»
قرایی‌مقدم با اشاره به مهم‌ترین راهکارهای مقابله با تکدی‌گری افزود: «ساماندهی متکدیان و اشتغالزایی در جامعه ازجمله راه‌های مقابله با تکدی‌گری است.»
بر این اساس باید با فرهنگ‌سازی و آموزش شهروندان آنها را نسبت به عواقب کمک‌رسانی به متکدیان آگاه کرد؛ مساله‌ای که می‌تواند آسیب‌های اجتماعی بسیاری را برای شهروندان پدید آورد و ضروری است با مشاهده متکدیان آنها را به مراکز خیریه و نهادهای مرتبط معرفی کرده تا به صورت سازمانی و برنامه‌ریزی شده نسبت به آنها مساعدت شود. این اتفاقات در حالی روی می‌دهد که جامعه‌شناسان ما براین باورند که حضور متکدیان خارجی در کشور تاثیرات مخربی را برجامعه خواهد گذاشت.
* نویسنده : زهرا رمضانی روزنامه‌نگار
